Niskorosłość: Przyczyny, diagnostyka i implikacje zdrowotne

Niskorosłość to stan niedoboru wzrostu. Stwierdza się ją, gdy wzrost wynosi poniżej 3. centyla albo mniej niż 2 odchylenia standardowe odpowiednio dla populacji, płci i wieku. Najczęstszą przyczyną niedoboru wzrostu jest konstytucjonalne opóźnienie wzrostu i rozwoju. Inne częste przyczyny mogą być związane z zaburzeniami trawienia i wchłaniania, takimi jak zespoły złego wchłaniania, choroba trzewna (tzw. celiakia) oraz przewlekłe stany zapalne jelit.

Przyczyną niedoborów bywa także przewlekle niedoborowa dieta, związana z niską kalorycznością spożywanych posiłków, zaburzeniami psychicznymi czy jadłospisem ubogim w produkty białkowe i składniki mineralne (zwłaszcza cynk i żelazo).

Kolejną przyczyną niskorosłości są zaburzenia hormonalne. Niedobór wzrostu może być wynikiem:

• niedoczynności tarczycy,
• zaburzeń dojrzewania płciowego,
• wielohormonalnej niedoczynności przysadki,
• niewrażliwości na hormon wzrostu (pierwotnego niedoboru insulinopodobnego czynnika wzrostu),
• niedoboru hormonu wzrostu,
• hiperkortyzolemii (stanu zwiększonego wydzielania kortyzolu przez nadnercza).

Niskorosłość wpisuje się w obraz kliniczny niektórych zespołów wad genetycznych. Obserwowana jest w przebiegu zespołu Turnera, występuje także w zespole Pradera-Williego, wynikającego z częściowej utraty długiego ramienia chromosomu 15, pochodzącego od ojca, i towarzyszy często trisomii chromosomu 21.

Przyczyną zwolnienia tempa wzrastania mogą być też choroby ogólnoustrojowe:

• przewlekłe choroby nerek,
• przewlekłe choroby płuc, w tym mukowiscydoza i astma,
• przewlekłe choroby wątroby,
• przewlekłe zakażenia, w tym HIV i gruźlica,
• wrodzone wady serca,
• niewyrównana cukrzyca.

Inne możliwe przyczyny niskorosłości to:

• deprywacja psychospołeczna – choroba sieroca,
• wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu,
• zaburzenia rozwoju układu kostnego – hipochondroplazja i achondroplazja, które są uwarunkowanymi genetycznie nieprawidłowościami kostnienia śródchrzęstnego, chondrodystrofie i inne dysplazje kostne,
• zaburzenia metaboliczne – choroby spichrzeniowe.